NRC.NEXT: Reportage EERSTE HULP. “Zou jij iemand helpen die op straat ligt?”

Rond de 1.400 mensen namen zaterdag in Amsterdam deel aan een les eerste hulp bij ongelukken.

NRC.NEXT Maandag, 11 september 2017

Het Rode Kruis zet virtual reality in voor EHBO-lessen. De organisatie hoopt daarmee van meer mensen hulpverleners te maken.

Door onze redacteur Liza van Lonkhuyzen

AMSTERDAM. Het was maar een korte scène, maar Theo Bakker is ervan onder de indruk. „De bewusteloze vrouw lag recht voor mijn neus.” Hij doet zijn VR-bril af. „Zo heeft het meer impact dan in een gewone video.”

De Dam in Amsterdam was zaterdag toneel van een wereldrecordpoging ‘grootste EHBO-les’. Daarbij werd voor het eerst virtual reality (VR) gebruikt om noodsituaties na te bootsen. Honderden mensen leerden zo wat te doen bij verslikking, een grote wond, of hoe je iemand in een stabiele zijligging legt. Voordat ze daarop oefenden, keken ze met hun VR-bril naar het incident alsof het volle realiteit was.

Het Rode Kruis, organisator van het evenement, hoopt met virtual reality de EHBO-cursussen aantrekkelijker te maken. Ander doel is mensen te laten wennen aan noodsituaties.

Uit onderzoek voor het Rode Kruis bleek vorige week dat de bereidheid om onbekenden op straat eerste hulp te verlenen bij ongevallen fors is afgenomen ten opzichte van 2010. Slechts 58 procent van de mensen zou iemand helpen die bewusteloos is, waar dat in 2010 nog tweederde was. Bij alle onderzochte categorieën is de hulpbereidheid afgenomen: ook bij verstikking, brandwonden, bloedingen, botbreuken en vergiftiging. Slechts een op de drie mensen geeft bijvoorbeeld aan eerste hulp te willen verlenen bij een vergiftiging.

Gebrek aan zelfvertrouwen

„Heel zorgelijk”, zegt Eline Nijhof, hoofd EHBO van het Rode Kruis. Ze wijt het aan gebrek aan zelfvertrouwen. „Door kennis stijgt de bereidheid anderen te helpen. Maar slechts 14 procent overweegt het komende jaar een EHBO-cursus te volgen.” In de cursussen wordt gewerkt met een acteur, die bijvoorbeeld onverwacht binnen komt strompelen met een geschminkte open wond. „Sommige mensen trekken in eerste instantie wit weg, maar dan zie je dat ze beseffen dat ze moeten handelen”, zegt Nijhof.

Virtual reality moet helpen die schroom te verminderen. „Het is toch anders dan een cursuslokaal. Je staat voor je gevoel midden op straat”, zegt Nijhof. „VR laat je het gevoel beleven van: oh, er zakt iemand in elkaar, wat doet dat met je?” Het Rode Kruis heeft inmiddels drie scènes opgenomen en breidt het aantal video’s de komende maanden uit.

Ogen weggedraaid

Annemarie de Wit, deelneemster op de Dam, kent die twijfel om te hulp te schieten. Thuis in Zeeland hoorde ze jaren geleden een harde doffe klap. Het bleek een bromfietser zonder helm, die op een bestelauto was gebotst. Zijn nek leek naar achteren geklapt, zijn ogen waren weggedraaid. De Wit voelde zich verstijven, wist niet wat te doen. Straks doe ik iets verkeerd en maak ik het erger, dacht ze. Gelukkig was een ambulancemedewerker in de buurt. Later kwam een traumahelikopter. De jongen overleefde het. De Wit heeft inmiddels twee EHBO-cursussen gedaan.

Theo Bakker, voor het Rode Kruis op evenementen vrijwillig EBHO’er, maakte tijdens een bloemencorso bij Noordwijk dat een oudere man in elkaar zakte. Met andere vrijwilligers ging hij reanimeren, ze wisselden elkaar om de twee minuten af. Na twaalf minuten was er eindelijk een ambulance. Hoe het afliep met de man, weet hij niet.

Hij stoort zich aan de lage hulpbereidheid op evenementen. „Mensen zetten in eerste instantie een stap achteruit om te zien of een ander iets gaat doen. En dan blijven hele groepen mensen staan kijken.”

Het wereldrecord werd op de Dam niet gehaald. Daarvoor waren zo’n 1.800 cursisten nodig. Het stokte op 1.400 – wél een nationaal record.